Özüne düşýän baha – önümi öndürmek üçin kesgitli wagtda sarp edilýän harajatlaryň jemi. Önümçiligi meýilnamalaşdyrmak, düşewüntliligi we önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmak üçin oňa ylmy çemeleşmek zerurdyr. Ylmy çemeleşmegiň faktorlarynyň biri hem nyrhlaryň hasaplamasyny (kalkulýasiýany) hasaplap bilmek gerek. Nyrhlaryň hasaplamasyny (kalkulýasiýany) hasaplamak bilen tanyşanymyzda, onda ulanylýan göterimleriň gelip çykyşy bize düşnüksiz bolup galypdy. Oňa düşünmek üçin biz ilki "Önümi öndürmek bilen baglanyşykly amallara berilýän buhgalter ýazgylar" (gysgaça buhgalter ýazgylar) bilen tanyşmagy maslahat beripdik. Elbetde ol ýazgy hem hasaplamada ulanýan göterimlerimiziň nireden alynýandygy barada düşünje berenok. Ol göterimleiň alnyşy barada ýazan bu ýazgymyz ol soraga gutarnykly jogap berer.
"Buhgalter ýazgylar" ýazgymyzda "Synag" HJ atly mysaly kärhanamyzda 2021-nji ýylyň ýanwar aýynda önümiň özüne düşýän gymmadyny emele getirýän harajatlaryň 10-sy mysal getirildi. Bu ýazgymyzda biz şol ýazgylaryň 378 we 16 belgili Hasap faktura beren geçirmelerimiz arkaly düşündirmekçi. Hasabat aýda maliýe-hojalyk amallaryna buhgalter ýazgylar doly berilenden soň, ol maglumatlar indiki buhgalter resminamalarynda - küşt tagtasy (şahmatka), dolanyşyk galyndy wedomostynda we Baş kitapda işlenilýär. Biz aşaky suratda 2021-nji ýylyň ýanwar aýyna degişli şol maglumatlaryň we soňraky bäş aýyň degişli çykdajyalrynyň Baş kitaba jemlenen ýagdaýyny görýäris:
Umumyhojalyk jykdajylaryna degişli kanselýariýa, internet we poçta-telegraf üçin harajatlaryň jemi suratdan görşümiz ýanwar aýda bahasy 113,40 manat bolsa, ýarym ýylda 656,66 manat bolupdyr. Umumyhojalyk çykdajylarynyň jemi 48078, 68 manat. Bölünýän ululyk 75855,28 manat (hasabat döwürde esasy işçileriň hasaplanan zähmet hakynyň jemi). Diýmek umumyhojalyk çykdajylarynyň bahasynyň bölünýän ululyga bolan gatnaşygy 63,4% bolýar.
Umumyseh çykdajylaryna degişli ulanylan suw üçin harajatyň bahasy ýanwar aýda 120,0 manat, ýarymýylda 321,0 manat bolupdyr. Onuň bölünýän ululyga bolan gatnaşygy 0,4% bolýar. Şeýlelikde biz nyrhlaryň hasaplamasynda ulanylýan götermleriň ikisiniň hasaplanyp çykarylyşyna seredip geçdik. Bu göterimler hasabat döwür tamamlanyp jemlenenden soň aşakdaky hasaplamada görkezilişi ýaly işlenilýär. Onuň netijeleri indiki öndüriljek önümler üçin meýilnama nyrh hasaplamasynda ulanylýar.
"Synag" kärhanasy boýunça 2021-nji ýylyň I ýarymýyly döwri üçin enjamlary saklamak, olary ulanmak, umumyseh we gaýry çykdajylarynyň
Düzümi
|
| T/b |
Çykdajylaryň görnüşleri |
Kärhana boýunça jemi (manat) |
1.
|
Enjamlary ulanmak we saklamak boýunça çykdajylar
|
|
| |
Enajamlary abatlamak üçin edilen çykdajylar |
10204,24 |
| |
Işçileriň zähmet haky |
5139,00 |
| |
Döwlet pensiýa ätiýaçlandyrmasyna hasaplamalar |
1027,80 |
| |
Jemi bahasy: |
16371,04 |
| |
Bölünýän bazasy: |
|
| |
Önümçilikde işleýän işçileriň zähmet haky |
75855,28 |
| |
Önüm birligi üçin otnositel ululyk, % |
21,6 |
2.
|
Umumyseh çykdajylary
|
|
| |
Gaýry kärhanalar tarapyndan ýerine ýetirilen hyzmatlar |
5163,99 |
| |
Seh dolandyryjy personalyň zähmet haky |
10014,00 |
| |
Administratiw - hojalyk personalyň zähmet haky |
15392,00 |
| |
Döwlet pensiýa ätiýaçlandyrmasyna hasaplamalar |
5081,20 |
| |
Jemi bahasy: |
35651,19 |
| |
Bölünýän bazasy: |
|
| |
Önümçilikde işleýän işçileriň zähmet haky |
75855,28 |
| |
Önüm birligi üçin otnositel ululyk, % |
47,0 |
3.
|
Umumyhojalyk çykdajylary
|
|
| |
Kanselýariýa, internet we poçta-telegraf üçin harajatlar |
656,66 |
| |
Bank hyzmatlary |
556,95 |
| |
Dolandyryjy toparyň zähmet haky |
29425,00 |
| |
Gorag gullugynyň zähmet haky |
5346,18 |
| |
Döwlet pensiýa ätiýaçlandyrmasyna hasaplamalar |
6954,23 |
| |
Iş sapary çykdajylary |
5139,66 |
| |
Düýpli däl bejergi işleri |
- |
| |
Gaýry çykdajylar |
- |
| |
Jemi bahasy: |
48078,68 |
| |
Bölünýän bazasy: |
|
| |
Önümçilikde işleýän işçileriň zähmet haky |
75855,28 |
| |
Önüm birligi üçin otnositel ululyk, % |
63,4 |
4.
|
Elektroenergiýa
|
796,08 |
| |
Bölünýän bazasy: |
|
| |
Önümçilikde işleýän işçileriň zähmet haky |
75855,28 |
| |
Önüm birligi üçin otnositel ululyk, % |
1,0 |
5.
|
Ýangyç
|
1231,44 |
| |
Bölünýän bazasy: |
|
| |
Önümçilikde işleýän işçileriň zähmet haky |
75855,28 |
| |
Önüm birligi üçin otnositel ululyk, % |
1,6 |
6.
|
Suw
|
321,0 |
| |
Bölünýän bazasy: |
|
| |
Önümçilikde işleýän işçileriň zähmet haky |
75855,28 |
| |
Önüm birligi üçin otnositel ululyk, % |
0,4 |
|